Opinie

"Spółdzielcze Rewolucje" Fundacji Republikańskiej: donkiszoteria czy pożyteczna inicjatywa?

Motyw z obrazu Wł. Rybackiego - Don Kichot

Spółdzielca z Gdańska nadesłał informację o inicjatywie Fundacji Republikańskiej w obszarze postkomunistycznej spółdzielczości mieszkaniowej.

Akcja fundacji ma hasło "Spółdzielcze Rewolucje" [przeczytaj więcej >>]. Na pierwszy rzut oka wydaje się pożytecznym uzupełnieniem dotychczasowej pracy spółdzielców i spółdzielczych stowarzyszeń z całej Polski.

FR opublikowała dość obszerny podręcznik informujący o spółdzielczości mieszkaniowej. Jednak przedstawiła w nim - w mojej ocenie - selektywny, niepełny przekaz m.in. zawierający sugestie jakoby aktywność członków oraz dochodzenie przysługujących praw przed sądami miałyby być panaceum na patologie postkomunistycznej pseudospółdzielczości.

Tezy o potrzebie aktywności czy toczeniu sporów sądowych w imię sprawiedliwości, choć zapewne w zamyśle szlachetne, w realiach III RP są utopijne i oderwane od rzeczywistości. To przejaw nacechowanej ignorancją naiwnej wiary w dobro i moc jednostki w starciu z przemysłowym zorganizowanym złem wyrosłym z PRL. Być może wyjaśnieniem infantylnego podejścia jest fakt, że fundacja dopiero zaczyna swoją przygodę z prezesami...

Działania tylko w obszarach aktywności i donkiszotowej walki sądowej nie dają najmniejszych szans na powszechne i trwałe uzdrowienie polskiej spółdzielczości i oczywiście nie zagrażają interesom prezesów ani ich status quo - czyli obecnej nietykalności i nieusuwalności. Kojarzą się bardziej z retoryką Krajowej Rady Spółdzielczej niż z prawdziwym ruchem służącym naprawie mechanizmów spółdzielczości.

W przekazie Fundacji Republikańskiej brakuje fundamentalnych postulatów:

- postulatu likwidacji walnych zgromadzeń w spółdzielniach o liczebności powyżej 500 członków i uchwalenia przepisów o wolnych i demokratycznych wyborach opartych na kodeksie wyborczym - zmiana ta przywróciłaby spółdzielczości jej ideowy i społeczny charakter a w wymiarze gospodarczym odblokowała rozwój taniego budownictwa mieszkaniowego. W obecnym stanie prawnym to wyłącznie prezesi i ich grupy na zasadzie monopolu kontrolują walne zgromadzenia - i w związku z tym zrzeszeni aktywni członkowie nie mają praktycznie żadnego wpływu na ich przebieg i wyniki głosowań.
Przeczytaj jak są organizowane walne zgromadzenia i pseudowybory:
Techniki manipulowania walnym zgromadzeniem https://slonecznystok.pl/spoldzielczosc/poznaj-patologie/spoldzielczy-przewodnik-5-techniki-manipulowania-walnym-zgromadzeniem.html
Jak przebiega walne zgromadzenie w spółdzielni: https://slonecznystok.pl/spoldzielczosc/poznaj-patologie/jak-przebiega-walne-zgromadzenie-w-spoldzielni-molochu.html
Jak działa demokracja w spółdzielni https://slonecznystok.pl/spoldzielczosc/opinie/donek-donek-grzesiek-chodzcie-do-nas-do-spoldzielni-pokazemy-wam-jak-dziala-prawdziwa-demokracja.html#comment-489

- przywrócenia normalnych mechanizmów kontrolnych - do nadzoru nad spółdzielniami musi wrócić Najwyższa Izba Kontroli. W obecnym modelu to prezesi spółdzielni tworzą satelickie organizacje nazywane związkami rewizyjnymi, które za pieniądze zrzeszonych "kontrolują" prezesów;

- ustawowego wzmocnienia obowiązku zarządzenia i gospodarowania finansami na poziomie nieruchomości (czynności przekraczające tzw. zwykły zarząd zatwierdzane większością głosów w nieruchomości) - rozwiązanie ukróciłoby korupcję w spółdzielniach-molochach;

- ustawowego zobowiązania do stosowania systemu przetargowego - ograniczenie korupcji i wykorzystanie potencjału zakupowego;
Przeczytaj o mechanizmach korupcji: https://slonecznystok.pl/spoldzielczosc/opinie/geneza-i-mechanizmy-korupcji-w-postkomunistycznej-spoldzielczosci.html

- objęcia członków zarządu i rad nadzorczych statusem funkcjonariuszy publicznych - obecna kwalifikacja zawarta w art. 3 prawa spółdzielczego "spółdzielnia to prywatna własność członków" gwarantuje niemal całkowitą bezkarność grupom kontrolującym spółdzielnie i swobodę grabienia zrzeszonych;

Zobacz apel o reformę spółdzielczości:
https://slonecznystok.pl/spoldzielczosc/interwencje/apel-do-jaroslawa-kaczynskiego-o-reforme-spoldzielczosci-mieszkaniowej.html

Nieproduktywne jest nakłanianie do aktywności obywatelskiej w obecnym modelu prawnym, gdyż zaangażowanie członków nie spowoduje trwałej zmiany w funkcjonowaniu spółdzielni. Co więcej: może przynieść wręcz odwrotny skutek - utwierdzić aktywnych w przekonaniu o całkowitej bezcelowości i bezsensowności obywatelskiego zaangażowania - co byłoby najlepszym prezentem dla prezesów.

W mojej ocenie nieracjonalne jest również zachęcanie do sporów sądowych jako sposobu egzekwowania praw członkowskich. Trzeba bowiem pamiętać, że każdy taki proces co do zasady zawsze odbywa się na koszt zrzeszonych w spółdzielni. Nawet jeżeli prezesi przegrywają, to i tak każdorazowo płacą pieniędzmi czynszowymi, dlatego m.in. skarżą każdy niekorzystny dla nich wyrok włącznie z wnoszeniem kasacji do Sądu Najwyższego. Ponadto szeregowy członek spółdzielni z reguły nie dysponuje wystarczającymi funduszami a bez zawodowej pomocy prawnej ma minimalne szanse w starciu ze zorganizowaną doświadczoną grupą. Dodatkowym problemem jest sądownictwo III RP. Można przyjmować jako zasadę, że w procesach o strategiczne interesy prezesów sędziowie sądów apelacyjnych w większości przypadków opowiadają się po stronie zarządów broniąc pozycji osób wywodzących się z PRL. Dlatego postępowania sądowe nie mogą być metodą na reformowanie spółdzielni. Należy je traktować wyłącznie jak środek ostateczny.

Warto też przypomnieć, że nieusuwalne od dekad ekipy kontrolujące spółdzielnie-molochy to świetnie zorganizowane, brutalne i bezwzględne grupy o charakterze przestępczym, żerujące w sposób przemysłowy na zrzeszonych w SM. W wielu przypadkach to złoczyńcy ustawiający zakupy, zawyżający ceny, poświadczający nieprawdę, fałszujący wyniki głosowań, kupujący głosy, zlecający pobicia, zastraszanie, niszczenie mienia itp.

Inicjatywa Fundacji Republikańskiej mimo wskazanych ułomności ma szansę powodzenia po uzupełnieniu palety postulatów. Proponujemy poszerzenie zakresu działań promujących ideę odnowy oraz przygotowanie ogólnopolskiej petycji z apelem o kompleksową reformę spółdzielczości mieszkaniowej.